Venezüela Devlet Başkanı Hugo Chavez yabancı şirketler tarafından kontrol edilen son petrol üretim alanlarını da millileştiren yeni bir kanun hükmünde kararname ilan etti. Orinoco Petrol Bölgesi’ndeki petrol üretimini etkileyecek olan bu kararname 1 Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe girecek. İlgili şirketlerin bu tarihe kadar millileştirme şartlarını görüşmek için baş vurmaları gerekiyor

Dünyanın en büyük yedek petrol rezevlerine sahip bölgesi diye bilinen Orinoco Petrol Bölgesi’ndeki üretim halen Venezüela devlet şirketi PDVSA ile bir çok yabancı petrol şirketleri ortak girişimi tarafından yapılmaktadır. Chavez döneminde petrol bölgelerinde petrol üretimi için kurulan şirketlerin en az %60’ı Venezüela devlet şirketi PDVSA’ya ait oluyor. Fakat Chavez yönetiminde önce yapılan düzenlemeler bu durumun önüne geçiyor ve şirket hisselerinden PDVSA’nın daha az almasına olanak sağlıyor ve şirketin kontrolünü yabancılara veriyordu.

ExxonMobile, ChevronTexaco, Statoil, ConocoPhilips ve BP’nin içinde bulundukları ortak girişim, PDVSA’nin en az %60’lık hissesi olması gerekliliğinden dolayı ülkedeki faaliyetlerini yeniden gözden geçirecekler.

2005 yılı boyunca Chavez Hükümeti Venezüela’nın eski petrol alanlarında uygulanan sözde işletme anlaşmalarıyla ortak girişime çevirirken zaten benzer bir proje üzerine çalışıyordu. Bu bağlamda bir çok petrol şirketi Venezüela petrolünü PDVSA ile yaptıkları kontratlar çerçevesinde işletiyor. 2005 yılının sonundan bu yana bu şekilde olan 32 işletme anlaşması dönüştürüldü. Sadece iki tanesinin dönüştürülmesinde engel çıktı.

“Biz Venezüela olarak bu stratejik alanlarda yönetim ve mülkiyeti geri alıyoruz.” diyen Chavez “Venezüela’da petrol sektöründe özelleştirme durdurularak bitirilmiştir. Bu alan elde edemediğimiz son alandı. Son kaleyi de fethettik. Bizim yaptığımız petrol sektörünün tamamen uluslaştırılmasıdır. Petrol artık sadece bütün Venezüelar’a ait.” diye sözlerini tamamladı

Venezüela’da petrol endüstrisi 1974’e kadar özel sektöre aitti. 1990’larda sözde “petrolü açma” altında girişilen operasyonla PDVSA gün geçtikçe petrol çıkarma işini büyük hisseleri ortak girişimlerde olan şirketler ve işletme anlaşmalarına daha fazla pay verdi.

Chavez taraftarları, uluslaştırmadan sonra petrol endüstrisinin başında yine önceki yönetim bulunduğu için uzun süre Venezüela’da petrolün gerçekten uluslaştırılmadığını dile getirdiler. Ve bundan dolayı petrol endüstrisinin 2002 yılının Aralık ayının sonundan 2003 yılı Ocak ayına kadar süren petrol kesintisi ile eski yönetimin uzaklaştırılmasının tarihini uluslaştırmanın da tarihi olarak kabul edilir.

Chavez yabancı şirketlerin hala Venezüela’da iş yapabileceklerini ancak bundan sonra hisselerinin Venezüela merkezli hisselerden daha az olacağının altını çizdi. Chavez amacının yabancı şirketlerin ayrılması olmadığını, onların sadece varoldukları şirketlerde sermayelerinin Venezüela devlet şirketinden daha az olacağını belirtti. Böylece şirketin sahibinin PDVSA ve Venezüela halkı olacağının altını çizdi.

Orinoco Petrol Bölgesi millileştirmeleri Chavez’in bu yılın başlarında dile getirdiği üçüncü millileştirme dalgasını açıklar nitelikte. Diğer ikisi: ülkedeki ana telekomünikasyon şirketi CANTV ve ülkedeki elektrik şirketleriydi. CANTV’nin millileştirilmesi ilk aşamada Verizon şirketinin hisselerinin % 28.5’inin 572 milyon dolara satın alınmasıydı. Elektrikte ise hükümet enerji şirketi AES ile yaptığı anlaşma ile 739 milyon dolara Electricidad de Caracas’taki hisselerin %82’sini aldığını açıkladı.

Orinoco Petrol Bölgesi’ndeki ortak girişimlerin çoğunluk hisselerinin Venezüela’ya geçmesi Venezüela Hükümeti’ne daha önce yapılan millileştirmelerden daha fazlaya mal oldu. AP, verdiği haberlerde yabancı şirketlerin bu petrol alanlarına 17 milyar dolardan fazla yatırım yaptıklarını bildirdi.

Chavez Hükümeti bu sektörleri ülkenin gelişmesi için stratejik olması ve bu alanları sadece yabancı sermayeye bırakmanın ülkenin ekonomik büyümesini engelleyeceği için bu alanlarda millileştirmeleri gerçekleştirdiğini açıkladı.

Chavez bu açıklamaları hafta içi hergün katıldığı ve vatandaşların telefonla sordukları soruları cevapladığı “Alo Presidente” programında yaptı.

Millileştirme konusundaki kanun hükmünde kararname Meclis’in, Chavez için 30 Ocak ta onyladığı18 ay boyunca bir çok alanda kullanabileceği kanun hükmünde kararname yapma yetkisi veren bir yasadır. Meclisin Chavez’e bu yetkiyi verme nedeni 21. Yüzyıl Sosyalizmine ulaşmayı biraz daha hızlandırmak.

*Gregory Wilpert tarafından yazılan ve 27 Şubat günü Venezuelanalysis.com’da yayınlanan yazı birlikdayanisma.com tarafından çevrilmiştir.