Yeraltımaden ocaklarının girişinde evvelce, “EVVELÂ EMNİYET, SONRA TEVEKKÜL” yazar, ocağa giren maden işçileri “UĞURLAR OLA MADENCİ” diye salavatlanır, vardiya sonu çıkışta ise “GEÇMİŞ OLA MADENCİ” diye karşılanırdı. Kazasız kurtuluşun sevinciyle…

Şimdilerde ocak girişlerinde ikaz levhalarında “ÖNCE EMNİYET” veya “ÖNCE İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ” yazılı olduğunu görürsünüz.

Buna rağmen çoğu maden ocaklarında tüzük-nizamname veya talimatname vs. gereği bulundurulması gerekli güvenlik önlemlerinin ya da araçlarının bulunmadığını görürsünüz. Hatta gaz ölçüm cihazı dahi yetkili nezaretçi kişilerin elinde bulamazsınız.

Ancak kaza sonrası ocak kapatılır, alelacele gerekli malzeme teminine gidilir, sonradan noksanlar giderilmeye çalışılır. Suçlu birkaç kişi bulunur İHMAL’in ne içini, nasılı, nedeni bilinmez, soruşturmalar uzar gider, ayrıca ölenler kaza-kader kurbanı yazılır. Yürekler yanarken Züğürt Akıl devreye girer kazaya uğrayanlar bile suçlanır.

Sorumluluk işverendedir!

Maden ocaklarında tüm tedbirler alındığında kazaların nedeni ortadan kalkar ve gerekli emniyetle ilgili alet-cihazların maliyeti, hiçbir insanın maliyetinden daha pahalıdeğildir.

Yeraltımaden ocaklarında can güvenliğinin tesisi ve iş cinayetlerinin önlenmesi için alınması gereken önlemlerin bazıları şunlardır:

  • İşçilerin maden ocağına alınmalarında mesleğiyle ilgili, tahkimat-ocak gazlarıyla ilgili, ilk yardım konularında 15 günden az olmamak koşuluyla eğitilmeli.
  • İşçilerin eğitilmelerinin üretim için olduğu unutulmamalı.
  • Deneyimli işçilerden oluşan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu mutlaka oluşturulmalı
  • Fenni Nezaretçinin işverenden bağımsız olması
  • Her ocakta Teknik (Maden Müh.) Nezaretçinin bulunması
  • Maden müfettişlerinin ocak denetimlerinin sıklıkla yapılarak raporlarının en kısa zamanda yerine getirilmelerinin temini.
  • İlerleme yapılan galerilerde, taş ve kömürde sürülen yerlerde her vardiyada eğitimli nezaretçi bulundurulması, gaz ve tahkimat kontrollerinin yapılarak günlük raporların tutulması.
  • Gaz ölçüm aletlerinin kullanımı
  • Tahlisiye cihazının bulundurulması ve tahlisiye – ilk yardım kursu görmüş (her altı ayda bir) ekip teşkil edilmesi.

Tahlisiyecilik: Kazazede madencileri ve yer altıcevherini hayatıpahasına ödev sayan insanların mesleğidir.

  • Her ocakta doktor –sıhhiyeci ve sıhhiye odasının bulundurulması.
  • Gazdan zehirlenme ve boğulmalara karşı oksijen maskesi – CO için ferdi maske bulundurulması
  • Elektrikle ilgili her alet ve cihazın mutlaka ANTİGRİZU olması. (su tulumbası, vinç motoru, başlık lambası, vs.)
  • Hazırlık safhasında çalışılan yerlere temiz havanın sevki ile kirli havanın çıkış yolu olan nefeslik çıkışının (Kaçamak yolu- Başyukarı) hazırlanmadan üretime kesinlikle başlanmamalı. (Zaten çıkan cevherin kapasitesinden – stoktan yapılıp yapılmadığı anlaşılır.)
  • İlerlemelerde sulu lağım deliklerinin usulüne uygunluğu, dinamit atımında ortamın temiz olmasına ve havanın dönüş yollarında kimsenin olmamasının teminine nezaretçinin denetimde bulundurularak yapılması.
  • İlerlemelerde en az 6 m’lik 3 er adet kontrol sondajlarının yapılması. Su patlamaları ve Metan degajmanı (püskürmelerine) karşı bilhassa derinlere inildikçe tedbirler dikkatle alınmalı.
  • Üretim yapılırken biriken kesif-kömür tozunun da patlayacağı göz önünde bulundurulması.
  • Nakliyatın güvenli hale getirilmesi gerekir. Vinçle çalışılan desendrilerde işçilerin vagonlara bindirilmemelidir.
  • Vinççiler eğitilmesi ve kesinlikle ehliyetli vinççiler kullanılmalı.
  • Kazı yapılan yerlerde kazı sonrası kömür bırakılmamalı, kömürün kızışması ve yanmasına zemin bırakılmamalı, CO-CO2-CH4 kontrolleri yapılmalı, gerektiğinde barajlayıp her iki taraftan aynı anda kapatılması tahlisiyeciler tarafından yapılmalıdır.

Bütün bu tedbirlerle birlikte asıl yapılmasıgereken ise işsizliğin kol gezdiği ülkemizde asgari ücretle çalışmaya mahkûm maden işçilerinin taşeronlar tarafından çalıştırılmalarına son verilmesi; işçilerin örgütlenmesinin önündeki engellerin kaldırılması; sağlıklı, yalansız ve insani koşulların yaratılması yani tüm çalışma koşullarının insanileştirilmesidir. Böylelikle madenlerde işçi denetimi fiilen hayata geçer. Üretim süreçlerinde üretimi bizzat yapanların, işçilerin görüşlerinin dikkate alınması bir zorunluluk haline dönebilir. Örgütlü işçi kendi güvenliğini de sağlar, işyerinin güvenliğini de.

Nice madenci gördüm

Ak yüzleriyle yeraltına indiler

Simsiyah yüzleriyle,

Menevişli gözleri-sürmeli gülüşleriyle

Ocaktan dışarıçıktılar.

Nice yetkililer gördüm

Bembeyaz giysileriyle

Ocağa riyakarca girdiler

Kirlenmemişbeyaz elbiseleriyle

Kaza sonrasıçekip gittiler

Nicelerini gömdük-abartmadan

Ekmek parasıiçin

Ak ve pak yüzleriyle

Yeraltına girip bembeyaz kefenlerle

Yüzleri örtülü

Ocaktan çıktılar

ve yeniden toprağa gömüldüler

Yılmaz Yedikel